توپاز

توپاز

توپاز در حقیقت کانی نیمه قیمتی است که در زیورآلاتی چون دستبند ، گردن بند ، مدال و نگین انگشتر به کار می رود . در موزه ها و کلکسیون ها نگهداری می شوند و نوع مرغوب آن را سیلان گویند .

به دلیل ویژگی های نوری این کانی در صنعت نیز استفاده می شود . هر چه که کاربری آن به خاطر وجود و رخ زیبای آن در صنعت جواهری سازی و از نظر زیبایی شناختی به مراتب مهم تر از صنعت بشمار می رود .

نام این کانی ریشه در زبان سانسکریت داشته و از کلمه توپاز که به معنای آتش می باشد گرفته شده است ، برخی از محققین اعتقاد دارند نام آن از جزیره ای که در گذشته توپازوس نام دشاته و اکنون سنت جان و یا زبیرگت خوانده می شود و در دریای سرخ قرار دارد گرفته شده است . کانی توپاز در زبان عربی به نام زبرجد ( دکتر قریب ، دکتر زاوش ) و در زبان پارسی احتمالا گرکند ( دکتر قنبری ) نامیده شده است .

خاستگاه زمین شناسی توپاز

این کانی عموما بصورت تک بلور دیده می شود و توده های بلورین دانه ریز یا درشت آن به وفور یافت می شود . در حقیقت محل اصلی پیدایش توپاز پگماتیت های وابسته به توده های نفوذی اسیدی تا متوسط می باشد و در پگماتیت هایی که غنی از مواد فومرولی هستند این کانی بهتر تشکیل می شود .

این کانی از سیال های فلوئورداری تشکیل می شود که در طی مراحل پایانی انجماد سنگ های آذرین سیلیسی منشا گرفته اند . توپاز در کاواک های گدازه های ریولیتی ئ پگماتیت های گرانیتی بویژه در انواع قلع دار و رگه های هیدروترمالی نیز یافت می شود و کانی های همراه آن تورمالین ، بریل ، کاسیتریت ، کوارتز ، میکا ، فلدسپات ، آپاتیت ، بروکیت ، فلوریت و کانی های تنگستن می باشد . فلزات رنگ زا در توپاز در انباشته های مختلف متفاوت است .

خواص کانی شناسی و اپتیکی

این کانی جز سیلیکات ها و از رده شبه سیلیکات ها نزوسیلیکات ها می باشد . میزان اکسید آلومینیوم ۵۶٫۶ درصد ، اکسید سیلیسیم ۳۳٫۴ درصد و آب ۱۰ درصد است . در این ترکیب یون فلوئور به مقدار زیاد حداکثر ۲۰٫۷ درصد جایگزین یون هیدروکسیل می شود .

ساختمان آن نزدیک به سیلیکات های نزدیک به اشباع است که شامل سیلیکات های تترائدری مستقلی است که در ساختمان آن علاوه بر اکسیژن سازنده تترائدر ها ، یون های اکسیژن نیز دارند .

توپاز و فواید آن مقاله در وب سایت زیورآلات صدف

ساختمان توپاز از هشت وجهی های alo4f2 به صورت اکتائدرهای زنجیره ای می باشد . این اکتائدرها یک آلومینیوم در مرکز دارند که به وسیله ۴ اکسیژن احاطه شده است . در بالا و پایین آلومینیوم یون های هیدروکسید یا فلوئوراید قرار دارند که در راستایی موازی با محور c از عرض به تتراهدرون های مستقل می پیوندند . شکل بلورین توپاز تحت تاثیر زنجیره های اکتاهدرون است .

از نظر ریخت شناسی این آرایش با شکل منشوری ۰۰۱ است . رخ کامل در توپاز عمود بر زنجیره است و حاصل شکسته شدن پیوند های آن می باشد و پیوند های سیلسیم اکسید کاملا یکدست هستند و بدون شکست می باشند .

فشردگی اتم های اکسیژن و فلوئور باعث پیوستگی ساختمان توپاز شده است . توپاز در سیستم ارتورومبیک به شکل بلور های منشوری شکل که در انتها به فرم های بی پیرامید و پیناکوئید های قاعده ای ختم می شوند و سطح منشور های قائم آن مخطط است و گاهی دارای رگه هایی می باشند . طرح انباشت توپاز abac است و به صورت توده های دانه ای متبلور می شوند .

سایر مشخصات مهم کانی به شرح زیر است :

سختی آن ۸ ( سخت ترین کانی سیلیکاته ) با جلای الماسی و شیشه ای همراه با شکستگی صدفی نامنظم و ضریب شکست نور ۱٫۶۱ – ۱٫۶۹ با شفافیت ( شفاف تا نیمه شفاف ) و رنگ خاکه سفید و طیف جذب نوری ۶۸۲۸ می باشد .

پدیده چند رنگی : زرد ، لیمویی تا عسلی ، زردکاه رنگ ، قرمز ، سیر ، آبی ضعیف ، آبی روشن و بی رنگ

پدیده فلورسانس : صورتی ، قهوه ای ، قرمز ، زرد مایل به قهوه ای و نارنجی و زرد

رنگ

نمونه های قیمتی آن دارای رنگ های متنوعی است و به دلیل اهمیت بالا که تنوع رنگ در توپاز دارا می باشد این ویژگی توپاز جداگانه مورد بررسی قرار می گیرد . رنگ نمونه های قیمتی توپاز متغیر است و شامل بی رنگ ، زرد مایل به قرمز ، زرد عسلی ، قهوه ای مایل به طلایی ، آبی روشن ، صورتی ، زرد ، سبز و رنگ نارنجی – قرمز است . رنگ نارنجی قرمز که بنام سلطنتی شناخته می شود بسیار کمیاب می باشد .

مرغوب ترین نوع این کانی رنگ صورتی است . رنگ طلایی قهوه ای تا زرد از بهترین نمونه های توپاز است که غالبا با سیترین اشتباه گرفته می شود .

توپاز - ماسیا

رنگ آبی این کانی که اغلب با زمرد کبود اشتباه می شود به ندرت به صورت طبیعی وجود دارد . توپاز بر اثر حرارت و تابش اشعه ایکس تغییر رنگ میدهد . رنگ آبی بسیار تیره رنگ این کانی مصنوعی است و بر اثر تاباندن پرتو ایکس ذرات آلفا و پرتو گاما و عمل آوری گرمایی بر روی نمونه های بی رنگ توپاز بوجود می آید .

حرارت بده

در صورت حرارت زیاد توپاز زرد به رنگ صورتی ، بی رنگ یا آبی درمی آید . نوعی از انواع کوارتز ، سیترین و نوع دیگری از همین خانواده آمیتیست نامیده می شود که ارغوانی رنگ است ولی در اثر حرارت زیاد به رنگ زرد درمیاد و به غلط توپاز طلایی نامیده می شود و به همین دلیل برای تمایز توپاز واقعی از انواع مشابه فوق الذکر گاهی آنرا توپاز گرانبها می خوانند .

توپاز بی رنگ که به واسطه تابش نور آبی می شود در برزیل ، سری لانکا ، نیجر و چین یافت می شود . در اوایل سال ۱۹۹۸ یک نوع جدید از توپاز حرارت داده شده که به رنگ های آبی تا سبز آبی و زمردی بود

توپاز در حالتی بسیار نادر و استثنائی به رنگ صورتی کم رنگ یا قرمز شرابی دیده می شود .

تشخیص اصالت

کانی توپاز بوسیله شکل ، رخ قاعده ای ، سختی بالا که عدد آن را ۸ اعلام کردیم و گرانی ویژه همچنین وزن مخصوص زیاد آن قابل شناسایی است . شعله فوتک بر آن بی اثر است و در برابر اسید ها نامحلول است . پودر آن به دلیل وجود آلومینیوم با محلول نیترات کبالت به رنگ آبی در می آید .

بهترین روش تمیز کردن آن با آب و صابون می باشد و هیچگاه نباید آنرا با مواد پاک کننده التراسونیک قرار داد . به یاد داشته باشید اگر اصل این کانی را در اختیار دارید حتما آنرا در جای خنک نگهداری کنید و دور از گرما باشد .

به یاد داشته باشید اگر سنگ دارید و احساس میکنید شفافیت سابق را ندارد حتما به پشت سنگ خود نگاهی بیاندازید چون امکان دارد لایه چربی روی آنرا بگیرید و عبور نور را به خوبی انجام ندهد البته دلایل دیگری نیز دارد که از جمله آنها میتواند استفاده از عطر ها ، اسپری ها و تافت مو و غیره اشاره کرد .

پراکندگی جغرافیایی توپاز

از اولین مکان هایی که توپاز در آن یافت شده است . شنکن اشتاین در معادن کوه های ساکسونی در قرن ۱۸ بود . ذخایر مهم امروزی بلورهای درشت زرد رنگ در ناحیه نرشینسک سیبری و بلور های صورتی رنگ توپاز در روسیه و بلور های آبی رنگ در مورسینک واقع در رشته کوه های اورال یافت شده است . همچنین در سال ۱۹۶۵ میلادی کریستال آبی رنگ آن به وزن ۱۰۰ کیلوگرم در اوکراین کشف شده است . همچنین در کشور های برزیل ، برمه ، استرالیا ، ژاپن ، آلمان نیجریه ، آمریکا نیز استخراج می شود و در ایران نیز در برخی از رگه های پگماتیتی گرانیت الوند این کانی دیده شده است همچنین آثار آن در جزیره هرمز نیز دیده شده است .

در جهان هر ملتی عقاید متفاوتی در مورد سنگ توپاز دارند که برخی به شرح زیر می باشد . مصری ها سنگ توپاز را سمبل خورشید می دانند و همین طور در برزیل نماد دندانپزشکان است و همین طور یونیان نیز باطل کننده طلسم و جادو می دانستند و رومیان نیز از این سنگ برای درمان خونریزی و افزایش وفاداری استفاده می کرده اند . امیدواریم که مقاله توپاز برای شما خواننده محترم مفید باشد .

در صورت تمایل باعث افتخار ما می باشد اگر از بخش فروشگاهی ماسیا اولین برند تولید کننده زیورآلات و جواهرات صدفی ( اولین جواهر بشر ) دیدن نمائید .

به پیج اینیستاگرام ماسیا بپیوندید ..

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

فروشگاه رکاب فارسی را در گوگل جستجو کنید. در این فروشگاه انواع پایه انگشتر ها را میتوانید سفارش دهید
    ارسال
    با وارد کردن ایمیل خود از آخرین اخبار ماسیا اطلاع پیدا خواهید کرد