رودخانه های زیر اقیانوس

رودخانه های زیر اقیانوس ؛ آبهای دریاها همیشه به جایی جریان دارند . مثلا اگر شما در خیز ابهای سواحل ماساچوست غوطه ور شوید ، ممکن است مقداری از قطرات آبی که برای چند لحظه به پشت شما میچسبد پس از سال ها طی راه های مختلف به فاصله ۱۵۰۰ کیلومتری استرالیا برسند . آبهای سطحی در گردابهای قدرتمندی ، به اندازه نصف یک اقیانوس ، شناور هستند . آبهای عمقی آهسته در جریان سفرهایی قرار می گیرند که ممکن است قرن ها طول بکشد .

این عدم سکون ، همانند رطوبت آب دریا ، بخشی از آن است . بهترین روش برای درک حرکت پیوسته آب ، نگریستن با یک دید وسیع به عمل کره زمین در فضاست . همچنانکه کره زمین در فضا حرکت می کند ، دور محور خود میگردد ، به طریقی که دریاها نزدیک خط استوا شعاعهای مستقیمی از خورشید دریافت می دارند . آنها پیوسته ، بیش از دریاهای قطبی ، در حال دریافت حرارتند . این عامل به تنهایی برای به حرکت درآوردن اقیانوس ها کافی است .

حالا در این مقاله قصد داریم که علت این جریان ها را توضیح بدیم و هر یک از جریانات را نام گذاری کنیم خیلی از جریان های دریایی برای خود یک نام دارند که شاید حتی بارهای شنیده باشید مثلا جربان گلف استریف که قطعا در کتاب درسی کوتاه و مختصری از آن شنیده ایم و دیگر جریان های که در کره زمین اتفاق می افتند در این مقاله شرح داده خواهد شد با ما همراه باشید

علت جریان ها ، رودخانه های زیر اقیانوس

وقتی خورشید آبهای سطحی را در ناحیه استوایی گرم می کند ، آبها ها منبسط می شوند و سطح دریا برای چند سانتی در این ناحیه بالاتر می آید . این افزایش حجم زیاد نیست اما شیب کمی را ایجاد می کند

و در نتیجه ، آبهای سطحی نزدیک خط استوا به سوی دو قطب شمال و جنوب سرازیر می شوند . از سوی دیگر ، در شمال و جنوب خط استوا آبهای سرد سنگین تر ( سنگین تر به این علت که آب وقتی سرد می شود ، منقبض می گردد ) زیر آبهای گرم می روند و به تدریج در طول کف اقیانوس به سوی خط استوا تمایل دارند . تداخل آبهای گرم استوایی با آبهای سرد قطبی ، یکی از مهمترین حرکات اقیانوس است . به هر حال ، به وسیله حرکت چرخشی نیروهای عظیم دیگری که توسط گردش کره زمین در حرکت هستند ، این تداخل پیچیده انجام می شود .

همان گونه که کره زمین به دور خود می چرخد ، نیرویی پدید می آورند که برای سرعت بخشیدن آب در طول سواحل غربی اقیانوس ها عمل می کند . البته در اینجا پایان نمی گیرد ، زیرا این گردش موجب تغییر جهت اندک آب ، در نیمکره شمالی کره زمین به سمت راست و در نیمه جنوبی آن به سمت چپ نیز می شود . این فرایند ( اثر کوریولیس ) نامیده می شود و در واقع نیروی محرکه ای است که به علت گردش زمین به اجسام وارد وارد می آید . این نام از اسم یک فرانسوی که اولین بار به آن پی برد ، گرفته شده است .

باد ها و رودخانه های زیر اقیانوس

نیروی مهم دیگری که حرکت آب را ایجاد می کند ، باد است که خود نیز در اثر گردش کره زمین به حرکت در می آید . ثابت ترین باد ها آنهایی هستند که در حاشیه نواحی استوایی می وزند . این باد ها از سمت غرب ، در هر نیمکره به سوی خط استوا می وزند ، سپس به سوی شمال شرقی و جنوب شرقی می چرخند و به حرکت جریان ها در هر نیمکره شمالی و جنوبی در طول مسیر منحنی بزرگ آنها ، کمک می کنند .

یکی از نخستین کسانی که درگیر مطالعات علمی جریان های اقیانوس شد و یا رودخانه های زیر اقیانوس شد و اهمیت آنها را برای انسان بیان داشت بنجامین فرانکلین ( Benjamin Franklin ) بود . او با طالعاتی که از جریان های آب در دریا به دست آورد نقشه ای برای عبور امن کشتیها در اقیانوس اطلس فراهم ساخت که سال های سال مورد استفاده کشتیها بود . البته ، ناخدا های مغرور کشتیهای تفریحی انگلیسی در چند سال اول این نقشه را نادیده انگاسته اند . بنجامین آن جریان های عظیم را گلف استریم (Gulf stream) نامید و ناخدایان کشتیها می کوشیدند کشتیهای خود را چنان هدایت کنند که تا حد امکان از آن جریان قوی دور باشند .

بنجامین فرانکلین و جریان های اقیانوس

تا امروز ، گلف استریم از تمام جریان های اقیانوسی دیگر بیشتر تحت مطالعه و تحقیق قرار گرفته است ، البته ، اکنون ما فقط بصورت بخشی از یک جریان مخالف بزرگ یا گرداب ( چنانکه اقیانوس شناسان آن را مینامند ) بدان می نگریم که در کل اقیانوس اطلس شمالی امتداد دارد

این گرداب عظیم در جهت عقربه های یک ساعت غول پیکر ، دور از سواحل هند غربی افریقا دایره وار به حرکت درمی آید و چرخش خود را نزدیک هند غربی تکمیل می کند و همچون چرخ بزرگی است که هر کدام از پره چرخهای آن گاه تا ۲۰۰ کیلیومتر طول دارد که به آن (( چرخ گردنده )) می گویند .

جریان های اقیانوس اطلس را گاهی (( رودهای دریایی )) می نامند . گلف استریم جریان آب گرم است . ((رود)) دیگر ، جریان (( لابرادور)) نامیده می شود . این رود جریان آب سردی است که از شمالگان می آید .

در اقیانوس اطلس جنوبی ، اقیانوس آرام شمالی و جنوبی و اقیانوس هند ، چرخ های گردنده مشابهی وجود دارد . البته ، تمام این جریان های چرخشی ، به قدرت جریان های موجود در سیستم اقیانوس اطلس شمالی نیستند . چرخهای جریان اقیانوس اطلس جنوبی ، تقریبا مشابه جریان های اقیانوس اطلس شمالی هستند اما در جهت برعکس ، زیرا جریان های جنوبی در سمت دیگر خط استوا هستند . آنها در جهت مخالف حرکت عقربه های ساعت جریان دارند .

شمال غرب اقیانوس آرام

در نواحی شمال غربی اقیانوس آرام در منطقه کوروشیو قرار دارد که نقطه مقابل جریان گلف استریم است  در اطراف جزایر فرمز در ژاپن ، این جریان عظیم دارای حرکت آهسته ، همان ابر های گرم و غنی از آب را تحویل میدهد و باران فراوانی را به سواحل کلمبیای بریتانیا ، واشنگتن و اورگون سرازیر می سازد که جریان گلف استریم روی سواحل اروپای شمال غربی می افشاند .

اقیانوس شناسان ما را مطمئن می سازند که این گرداب ها عظیم و مشابه اما دارای حرکت چرخشی کند اقیانوس هند ، جریان های اصلی سطح اقیانوس هستند .سالها مطالعه و بررسی لازم است تا به این عوامل پی بریم ، و بیش تر این اطلاعات از سال ۱۸۵۵ جمع آری شده اند . در ۱۹۵۱ یک جریان عظیم و ناشناخته دیگر از غرب خط استوا به سوی شرق شناخته شد . این جریان زیر دریا تا ۵۶۰۰ کیلومتری امتداد داشت و با همان سرعت گلف استریم حرکت می کرد . این جریان را به احترام کاشف آن جریان (( کرامول )) نام نهادند .

اکتشاف زیر اقیانوس

بدنبال کشف جریان کرامول ، کشف دیگری در اقیانوس اطلس انجام گرفت . طی تحقیقات سال بین المللی ژئوفیزیک در سال های ۱۹۵۷ و ۱۹۵۸ ، یک هیئت علمی بریتانیایی – امریکایی ، جریان قابل ملاحظه ای را زیر جریان گلف استریم کشف کردند . در عمق ۲۰۱۱۶۸ تا ۲۹۸۷۰ متری این جریان تحت پیگیری قرار گرفت که در مسیر مخالف جریان گلف استریم در حرکت بود . منبع و مقصد آن هنوز هم توسط اقیانوس شناسان از لحاظ جزئیات تحت بررسی و نقشه برداری است .

تجربه انسان به او فهماند که آب سرد ، سنگین تر از آب گرم است و زیر آن قرار می گیرد . نمک نمک هم می تواند موجب سنگینی آب شود . به طور کلی مقدار نمک در دریای آزاد نزدیک ۵/۳ درصد ثابت است . نزدیک یخ های در حال ذوب شدن قطب ، در آب نمک کمتری وجود دارد، زیرا یخی که دارد ذوب می شود ، تقریبا عاری از نمک است . بر عکس ، آب در حال انجماد که در آغاز شکل گیری است میانگین نمک بیش تری دارد ، چون یخی که درگیر فرایند انجماد است نمک اضافی را در آب باقی می گذارد ، زیرا این نوع آب ، چه سرد و چه شور ، به عمق بیش تری می رود .

سنگین ترین آب ها

همان طور که میدانید همیشه آب هایی که سنگین تر هستند در اعماق دریا و اقیانوس هستند . چون این آب از زیر پوسته های یخ های قطب جنوب با نمک ترکیب می شوند و آب های انتهای اقیانوس را به سمت خط استوا و در نهایت نیم کره شمالی جهش خواهد داد . البته این برای توصیف راحت است اما در عمل مدت زمان زیادی طول میکشد که این پروسه انجام شود .

طبق اطلاعات بدست آمده از محقق ها و دانشمندان در این رشته حدودا سیصد تا هزار و پانصد سال این پروسه امکان داره طول بکشه که مقداری از آب اعماق قطب جنوب که سرد نیز می باشد به سمت خط استوا که در واقع کمر کره زمین محسوب میشود حرکت کند و به این خاطر بود که گفتم شاید توصیف از عمل راحت باشد چراکه در عمل چیز دشواری می باشد و درک آن واقعا سخت است .

از طرفی هم مقداری از آب گرم که تقریبا بی نمک هم هست در حدود یک سال در جریان های چرخشی موجود در اقیانوس اطلس طی می شود .

در بعضی از مناطق دریا وقتی آب سنگین با آب معمولی برخورد کند آب معمولی به سمت سطح کشیده میشود و همان طور که گفتیم همیشه آب سنگین در انتها قرار میگیرد . در لحظه برخورد آب معمولی اگر در عمق متوسط باشه باید به سمت سطح حرکت کند تا روی آب سنگین قرار بگیرد که این خود نیز یک جریانی را به نام جریان های به سوی بالا ایجاد میکند .

جریان های به سوی بالا

ایجاد جریان های به سوی بالا نه تنها بخشی از عملکرد کره زمین می باشد بلکه برای انسان و سایر جانداران هم خیلی حیاتی و صد البته مفید است . وجود این جریان در ابتدا کمک میکند که مواد معدنی موجود در دریا که بیش تر نیز در اعماق دریا وجود دارند به سطح بیایند و همین طور موجودات ریز را نیز به سطح می آورد به دنبال ان ماهی ها نیز به سطح می آیند و در این مناطق محل های خوبی برای ماهیگری بوجود میآید .

اگر دقت کنید مهم ترین مناطق ماهیگیری نیز در همین مناطق یعنی مناطقی که دارای جریان های رو به بالا می باشند قرار گرفته اند چون بیش ترین تمرکز موجودات دریایی در این نواحی می باشد و ماهیگیری برای صیادان آسان تر و راحت تر می شود .

آگاهی از تغییرات دما و شوری

یکی از علت های بوجود آمدن اکثرا جریان های دریایی وجود اختلاف دما یا اختلاف میزان شوری آب ها می باشد که این تضاد مثل ریختن روغن روی آب می باشد یکی بر دیگری غلبه می کند . همین اختلاف ها در اقیانوس ها جریان هایی را بوجود می آورند که انسان میتواند از آنها استفاده کند .

یک مثال میزنیم ؛ در آغاز جنگ جهانی دوم نیرو دریایی آمریکا متوجه شد که ابزاری بنام سونار که توسط آمریکا ساخته شده بود در پیدا کردن زیردریایی ها دچار مشکل شده است و نمیتواند دشمن را شناسایی کند .

سونار در واقع نام کاشف این ابزار می باشد که به وسیله امواج صوتی زیر دریایی ها را پیدا میکرده است ، این شکست و عدم کارکرد مناسب این دستگاه باعث شد تحقیقات بیش تری در این حوزه انجام شود و بالاخره نیروی دریایی آمریکا متوجه شد که همین اختلاف دما داخل آب باعث انحراف امواج صوتی می شود .

چون آب های رویی گرم بود و آب های اعماق سرد بود شعاع صوتی که توسط دستگاه های سونار ارسال میشد منحرف می شد . اما با تلاش هایی که انجام شد این درصد خطا اندازه گیری شد و در نهایت اصلاح شد و از آن به بعد زیر دریایی های دشمنان هر کدام مورد اصابت قرار می گرفتند .

بزارید حالا که این داستان را توضیح دادم یک جمله انگیزشی نیز به شما بگویم از این داستان می تونید نتیجه گیری کنید که هر هر شکست میتواند مقدمه ای برای پیروزی باشد و انسان ها با هر شکست شاید در واقع به پیروزی نزدیک می شوند . پس هیچ وقت نا امید نشید !

اهداف نظامی در اقیانوس ها

بشر از یک زمانی متوجه شد که فقط ساخت یک سلاح برای مصارف نظامی مهم نیست همه چیز میتواند روی یک پیروزی موثر باشد . یکی از این موارد همین جابجایی آب ها بود و یا اختلاف شوری آب که در واقع جریان های دریایی را شکل می دهد .

جالبه که بدانید میزان تبخیر از سطح دریای مدیترانه یا همان دریای میانه به طور میانگین حدودا صد هزار تن آب در ثانیه می باشد . حال وقتی تبخیر زیاد باشد نمک بیش تر در آب می ماند و آب غلطت بالاتری پیدا خواهد کرد

این اتفاق در ماه های سرد زمستانی به این صورت می باشد که آب های سنگین به زیر می روند و از طریق تنگه جبل الطارق  به سمت غرب حرکت می کنند تا در نهایت به اقیانوس اطلس می ریزند . 

به این مثال توجه کنید ، در جنگ جهانی دوم کشور های ممتاز متوجه شده بودند که درصد نمک موجود با نمک دریای آزاد خیلی فرق داره به طور مثال درصد شوری دریای مدیترانه حدودا ۴ درصد است و از نظر شوری بعد از دریای سرخ می باشد و طی جنگ جهانی دوم زیر دریایی ها که بین دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس بودند از این عوامل بهترین استفاده را می کردند .

جایگزینی آب

حال این حجم آب از دست رفته در دریای مدیترانه که انتقال داده شده به اقیانوس اطلس قطعا باید جایگزین شود که این جایگزینی مجددا از طریق همان اقیانوس اطلس می باشد با این وجود که آب های سبک از روی آب های شور تنگه جبل الطارق عبور می کنند و مجددا به دریای مدیترانه میریزند

دقیقا مثل این هست که دو لیوان داشته باشیم یکی آب شور و دیگری معمولی که مقداری از آب شور را در لیوان آب معمولی و مقداری از آب معمولی را به درون لیوان آب شور بریزیم می باشد .

امیدواریم که مقاله رودخانه های زیر اقیانوس که برگفته از کتاب شگفتی های دریا نوشته آقای محمود حکیمی است و توسط موسسه انجام کتاب نشر یافته است برای شما مفید بوده باشد . ماسیا اولین برند تولید کننده زیورالات و جواهرات صدفی در ایران بهترین ها را برای شما عزیزان آرزومند است جهت مشاهده محصولات زنانه و مردانه صدفی به بخش فروشگاهی ما مراجعه نمائید

به پیج اینستاگرام ماسیا بپیوندید . . .